ลอยกระทง เป็นประเพณีที่จะทำกันในคืนวันเพ็ญ เดือน 12 หรือวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 12 เป็นวันพระจันทร์เต็มดวง โดยจะมีการนำดอกไม้ ธูป เทียนหรือสิ่งของใส่ลงในสิ่งประดิษฐ์ที่ไม่จมน้ำ เแล้วนำไปลอยตามลำน้ำ
เพื่อขอขมาแก่พระแม่คงคา เพื่อบูชารอยพระพุทธบาท เพื่อรู้ถึงคุณค่าของน้ำหรือแม่น้ำลำคลอง และรักษาขนบธรรมเนียมของไทยไว้ มิให้สูญหายไปตามกาลเวลา เชื่อว่าหลายคนคงพอทราบประวัติวันลอยกระทงกันบ้างแล้ว ดังนั้นเราไปรู้จักกับประเพณีลอยกระทงในแต่พื้นที่ว่าแตกต่างกันหรือไม่ หรือมีความสวยงานอย่างไรบ้าง
ภาคเหนือ
นิยมทำโคมลอย เรียกว่า ลอยโคม ทำจากผ้าบาง ๆ แล้วสุมควันข้างใต้ให้ลอยขึ้นไปในอากาศอย่างบัลลูนประเพณีของชาวเหนือนี้เรียกว่า ยี่เป็ง หมายถึงการทำบุญในวันเพ็ญเดือนยี่ (ซึ่งนับวันตามแบบล้านนา ตรงกับวันเพ็ญเดือนสิบสองในแบบไทย) หรือโคมลอยบนน้ำรูปทรงต่าง ๆ
- จังหวัดเชียงใหม่ มีประเพณี ยี่เป็ง เชียงใหม่ ในทุก ๆ ปีจะมีการจัดงานขึ้นอย่างยิ่งใหญ่ตระการตา และมีการปล่อยโคมลอยขึ้นเต็มท้องฟ้า
- จังหวัดลำปาง มีประเพณี ล่องสะเปา (สะเปาหมายถึงกระทง) ซึ่งจะมีการประกวดอยู่สองวันด้วยกัน ได้แก่วันแรก"สะเปาน้ำ"จัดขึ้นในแม่น้ำวังและวันที่สองจะมี"สะเปาบก"
- จังหวัดตาก จะลอยกระทงขนาดเล็กทยอยเรียงรายไปเป็นสาย เรียกว่า กระทงสาย
- จังหวัดสุโขทัย ขบวนแห่โคมชักโคมแขวน การเล่นพลุตะไล ไฟพะเนียง
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
ในอดีตมีการเรียกประเพณีลอยกระทงในภาคอีสานว่า สิบสองเพ็ง หมายถึงวันเพ็ญเดือนสิบสองซึ่งจะมีเอกลักษณ์แตกต่างกันออกไป
- จังหวัดร้อยเอ็ด ถือเป็นตัวแทนจัดงานลอยกระทงของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ โดยมีชื่องานประเพณีว่า สมมาน้ำคืนเพ็ง เส็งประทีป มีความหมายถึงการขอขมาพระแม่คงคาในคืนวันเพ็ญเดือนสิบสอง มีการแสดง แสงสีเสียง ตำนานเมืองร้อยเอ็ด จัดให้มีการตกแต่งบริเวณเกาะบึงพลาญชัย (สถานที่จัดงาน) ให้เป็นเกาะสวรรค์ ตกแต่งสวยงาม ยิ่งใหญ่
- จังหวัดสกลนคร ในอดีตจะมีการลอยกระทงจากกาบกล้วย ลักษณะคล้ายกับการทำปราสาทผึ้งโบราณ เรียกงานนี้ว่าเทศกาลลอยพระประทีปพระราชทาน สิบสองเพ็งไทสกล
ภาคกลาง
มีการจัดประเพณีลอยกระทงขึ้นทั่วทุกจังหวัด
- กรุงเทพมหานคร จะมีงานภูเขาทอง เป็นรูปแบบงานวัด เฉลิมฉลองราว 7-10 วัน ก่อนงานลอยกระทง และจบลงในช่วงหลังวันลอยกระทง
- จังหวัดพระนครศรีอยุธยา มีการจัดงานประเพณีลอยกระทงกรุงเก่าขึ้นอย่างยิ่งใหญ่บริเวณอุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา ภายในงานมีการจัดแสดงแสง สี เสียง อย่างงดงามตระการตา
ภาคใต้
อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา มีการจัดงานอย่างยิ่งใหญ่ และในจังหวัดอื่น ๆ จะจัดงานวันลอยกระทงด้วยเช่นกัน
โดยในปี 2556 นี้ วันลอยกระทงตรงกับ วันอังคารที่ 8 พฤศจิกายน 2565 ซึ่งประเทศไทยจะเกิดปรากฏการณ์ จันทรุปราคาเต็มดวง ที่ดวงอาทิตย์ โลก และดวงจันทร์โคจรมาอยู่ในแนวระนาบเดียวกัน สามารถสังเกตได้ด้วยตาเปล่าทุกภูมิภาคของประเทศไทยตั้งแต่เวลา 17.44 น. เป็นต้นไป ซึ่งเป็นช่วงที่เกิดคราสเต็มดวง จะมองเห็นดวงจันทร์เต็มดวงปรากฏเป็นสีแดงอิฐ จนถึงเวลา 18.41 น.
ข้อมูลอ้างอิง